Het is opmerkelijk dat het beste recente overzicht van actuele videokunst in de ruim bemeten regio plaatsvond tijdens de commerciële kunstbeurs Art Rotterdam. Hoewel er wel degelijk videowerken zijn verkocht, leken de deelnemende galeries hun selectie eerder op artistiek prestige dan op commercieel resultaat te hebben gebaseerd. Gelukkig maar, want dat leverde een interessante internationale showcase op die zich onderscheidde van de presentaties in de booths door een consistent hoge kwaliteit.
Alexandra CROUWERS
Maar is het werkelijk zo vreemd dat juist op een kunstbeurs een dergelijke museale tentoonstelling te zien was? Je kunt je afvragen waar zo’n verzameling naartoe kan buiten de festivals, waar deze zelden optimaal vertoond kan worden. In Nederland werden belangrijke organisaties op dit vlak, zoals Montevideo, de laatste jaren wegbezuinigd en in België lijken buiten het Brusselse argos weinig instellingen de middelen, fut of wil te hebben om dit minder traditionele medium een centralere plaats te geven.
Met achttien deelnemende galeries aan ‘Projections’ en evenzoveel werken kan moeilijk een conceptuele eenheid worden verwacht, maar selectie viel grofweg uiteen in drie categorieën. Als eerste de werken met een documentair karakter, waaraan een meer theoretische basis ten grondslag ligt – kortweg de ‘praatfilms’. Daarnaast waren er een aantal narratieve films met een experimenteel karakter in vorm en inhoud te zien en de laatste onderverdeling kan omschreven worden als de puur visuele ervaring van het bewegend beeld.
Vanzelfsprekend waren er minder geslaagde projecties, zoals het nogal verstrooide webbased project van collectief JODI door Bergarde galleries. Ook D + T Projects sloeg de plank mis door een wat context-loos fragment van Nicoline van Harskamps ‘Yours in Solidarity’ te tonen, in plaats van een volledig werk. Een wat bizarre keuze gezien de hoogte van het bedrag dat de galeries moesten neerleggen om aan ‘Projections’ deel te kunnen nemen.
De organisatie van Art Rotterdam had door die financiële ruimte duidelijk grip op zowel de technische als ruimtelijke presentatie. De tentoonstelling - om het dan maar zo te noemen - zag er schitterend uit. Ook de films straalden van professionaliteit. De veelal vrijblijvende DIY videokunst, die in de jaren ’90 van de vorige eeuw de video-hype voedde, is verdwenen en heeft plaats gemaakt voor schier onzichtbare technische hoogstandjes op montage- en bewerkingsvlak.
Zo presenteerde Geukens & De Vil ‘Stasis’ van Ruben Bellinkx, dat ook deel uitmaakte van zijn gelijknamige solotentoonstelling in Be-Part. Het werk houdt het midden tussen een video-sculptuur en de verbeelding van een verstild ritueel; een onwaarschijnlijk beeld van mannen die tafels van de grond houden door het tafelblad tussen hun kaken te klemmen, eindigend in een acrobatisch kaartenhuis van deze gestapelde mannen met tafels. De opbouw van de film was wellicht iets té evenwichtig; naar het einde toe hadden wel enkele shots weggelaten kunnen worden.
Een andere uitschieter was ‘Priapus Agonistes’ van de Amerikaanse Mary Reid Kelley, gebracht door de Britse galerie Pilar Corrias. Kelley’s werken verwijzen expliciet naar het cinematografisch expressionisme van bijvoorbeeld ‘Das Cabinet des Dr. Caligari’ en de Dadaïstische film. Op haar inmiddels herkenbare wijze wordt een bij vlagen komische adaptatie van de mythe van de Minotaurus, compleet met Ariadne en Theseus, gebracht. Deze surrealistische vermenging van beeldstijl, geluid (alle stemmen in deze vertelling zijn van Kelley zelf) en thematiek werkt dankzij de cinematografie, de details in de kostuums, de (digitaal) bewerkte decors en de buitensporige maskers van de karakters.
Er kon nog meer gelachen worden bij het werk van de Fin Erkka Nissinen (Ellen de Bruyne projects). Deze nieuwste film heet ‘Tilaa massa tilassa massa litassa maalit: ali tila’; een catchy titel waarop Google translate vast liep en na een hernieuwde poging met niets beters op de proppen kwam dan ‘Abonneer u op de ruimte door Lita doelen: onder-status’. Het idee voor de film lijkt begonnen te zijn als een stomdronken commentaar op intermenselijk gedrag en wordt uitgevoerd in vals gezongen liedjes, scènes van criminele of huishoudelijke aard, opmerkingen op de gebruikte filmtechnieken, een geïntegreerd zijspoor in 3D-animatie, muffins en lichtelijk hysterische inner spaces van enkele betrokkenen, verbeeld in een emmer. Deze gesublimeerde tegenhanger van ‘Being John Malkovitch’ speelt zich af op een reeks non-descripte locaties en is volstrekt absurd, maar door een strak gecontroleerde cameravoering en montage onverwachts samenhangend. Het werk is via Nissinen’s website in het geheel te bekijken, waar duidelijk wordt dat de projectie deel uitmaakt van een installatie.
Akinci bracht Miguel Angel Rios’ ‘The Ghost of Modernity - lixiviados’, een deel uit een reeks ‘Ghosts of Modernity’, waarin een transparante kubus van 2,5 meter hoog, breed en diep door Zuid-Amerikaanse landschappen zweeft; een overtuigend staaltje video-bewerking waarin de grens tussen digitaal en fysiek verdwenen is en een poëtisch wonder overblijft, ook zonder alle conceptuele verwijzingen naar de (post)moderne kunsthistorie.
De kwaliteit van ‘Projections 2014’ en de unaniem positieve reacties op deze show vanuit de pers en het publiek toont aan dat videokunst wereldwijd stiekem volwassen is geworden. Dit overzicht vraagt ontegenzeggelijk om meer.
